Slik kjem du i gang med berekraftsarbeidet

Dette arbeidet kan du anten setje i gang med åleine, eller du kan ta med deg nokre gode kollegaer allereie frå starten av. Det viktigaste er at du sørger for å setje av rikeleg med tid til å verkeleg fokusere på det de skal gjere, og å gjere jobben så skikkeleg som mogleg.

Når du er klar til å setje i gang, jobb deg gjennom stega, så kan vi love deg at du ender opp med eit godt grunnlag for berekraftsarbeidet i bedrifta.

Lykke til!

Først og fremst, finn ut kva lovkrav og forventningar bedrifta må forhalde seg til, og kva bedrifta bør forhalde seg til.

Det kan vere greit å allereie frå starten av danne seg eit bilete over kva bedrifta faktisk er nøyd til å rapportere på og forhalde seg til.

Kva forventast og kva krav stiller styresmakter, kundar og partnerar? Dette kan vere ulikt for kvar bedrift, men er viktig å få kartlagt så tidleg som mogleg i prosessen.

Ein god stad å starte er å setje deg inn i CSRD og kva dette betyr for di bedrift.

  Teikn opp bedrifta:    

• Få med forretningsmodell, produkt/tenester, tilsette, kundar, leverandørar.
• Skisser alle ledd i verdikjeda så langt det går.
   

Utforsk og teikn opp bedrifta sine omgjevnader:

• Korleis påverkar de og verdikjeda lokalsamfunnet, naturen og klimaet? 
• Kva råmateriale blir brukte i produksjon, kvar kjem dei frå og korleis blir dei framstilte?
• Kva skjer med produkta når dei er utbrukte? Kan dei gjenbrukast? Tenk sirkulærøkonomi.
   

Involver interessentar:

• Snakk med tilsette, leverandørar, kundar, lokalmiljøet, interesseorganisasjonar.
• Still spørsmål om deira syn på di bedrift si påverknad.
   

Andre ting:

• Kjem du på andre ting? Prøv å få med alt. 
   

Denne prosessen er kjernen i berekraftsarbeidet. Dette er ei øving du bør gjenta med jamne mellomrom, og hugs at det er ok å justere og legge til nye ting etter kvart som du lærer meir.

Finn ut kor du trur de har mest positiv og negativ påverknad:

• Framhev dei produksjonsledd, produkt eller prosessar, eller tema rundt bedrifta di, som omhandlar påverknad på sosiale forhold, økonomiske forhold, og deretter for miljø- og klimamessige forhold.  
• Få med både positiv og negativ påverknad. 

Denne prosessen, kalla enkel vesentlegheitsanalyse, er nøkkelen til berekraftsarbeidet og bør gjentakast regelmessig. 

Få også konkrete data på eiga påverknad, for eksempel gjennom CO2-utslepp tilknytta eiga verksemd. Utan å ha tal på eige klimaarbeid, er det vanskeleg å kunne dokumentere forandring. Her kan eit klimareknskap vere eit godt verktøy.
 

Du kan også gjere ein dobbel vesentlegheitsanalyse:

Du må då ikkje berre sjå på korleis di verksemd påverkar omgivnadene, men også motsett veg, dvs. kartlegge korleis verksemda blir påverka av sine omgjevnader. Det er her mykje av risikoen for verksemdene ligg. Kva skjer til dømes når fisken forsvinn, havet stig, uvêret aukar, eller naturmangfaldet endrar seg? Kva konsekvensar (både moglegheiter og risikoar) inneber dette for verksemda?

Prioriter påverknaden:

Ta for deg kvar påverknad frå førre punkt, så spør du deg sjølv tre spørsmål:

1. Kor alvorleg er denne påverknaden?
2. Kor mange blir påverka?
3. Kan ein negativ påverknad her rettast opp?

Etter denne øvinga har du ei prioritering mellom temaene du sannsynlegvis har størst positiv og negativ påverknad på. Då er den enkle oppskrifta:

• Gjer meir av det bra og mindre av det dårlege, og begynn med nummer 1. 
• Mange tiltak er enkle å iverksetje og kan ha stor symbolverdi, sjølv om dei ikkje er øvst på lista.
• Nokre ting er vanskelegare, og då må du lage ein plan for korleis du skal få det til, dette kjem seinare.

Eit god råd i denne prosessen er å ikkje gape over for mykje. 

Når du har funne dei viktigaste temaene for di bedrift (og din bransje) er det lurt å lage nokre retningslinjer (Code of Conduct).

Dersom bransjen du er i har stor risiko for sosial dumping, lag retningslinjer for kva du meiner om det og korleis du skal unngå det. Det same innan miljø, klima eller økonomisk kriminalitet. Kva er lovene på området? Kva er dei internasjonale konvensjonane?

Er verksemda di rapporteringspliktig i samsvar med CSRD, eller du veit at bedrifta snart vil bli det bør du også setje deg inn i kva krav som gjeld for policyar og styringsdokument. 
 

Lag gode retningslinjer som er lette å forstå:

• Lån gjerne av andre, det er eit poeng at retningslinjer er nokonlunde like.
• Skriv klare, korte og forståelege retningslinjer for kvart tema.
• Gjer desse til ein del av kontraktene dykkar med forretningspartnarar, for eksempel underleverandørar.

Lag ein handlingsplan:

Ingen kan gjere alt, alle kan gjere noko. 

• Ta utgangspunkt i prioriteringane i punkt 5.
• For kvar av desse, bli einige om kva som må gjerast, kva som er målet, kven som skal gjere det, og når det skal gjerast.
• Tenk realistisk, lag ein plan som kan gjennomførast med dei ressursane de har i dag, og hald dykk til den.
• Involver interessentane dine.

Kanskje kjem de fram til at sertifiseringar kan vere løysinga? Dette kan du lese meir om under "Nyttige verktøy" lengre nede på sida.
 

Forankre:

Det er dei som eig ansvaret som må eige måla. Som regel er det her skoen trykker når ein skal implementere berekraft i ein bedrift. 

• Sørg for at dei som har myndigheit til å gjennomføre tiltaka eig måla som er sett.
• Oppgåva di er å sikre at det blir gjort og å støtte prosessen.
  

Det blir stadig viktigare å jobbe systematisk, dokumentere og kommunisere korleis ein jobbar med berekraft. Berekraftsrapporteringa hjelper deg å setje mål, prioritere og kommunisere opent og ærleg om eigne prestasjonar. 

Det finst både lovpålagde og frivillige standardar og rammeverk for rapporteringa.  Regelverket er framleis under utarbeiding i både Europa og Norge rundt kva krav som blir stilt og kven som blir påverka. Det vil vere smart av bedrifta å følge litt ekstra godt med på kva krav som treff dei, direkte eller indirekte.